Раман Маргарэт Мітчэл «Панесеныя ветрам» («Gone with the Wind») — раман з няпростай гісторыяй стварэння, змешваннем літаратурных жанраў і сусветнай вядомасцю. Стварэнне рамана пачалося ў 1926 годзе з напісання апошняга раздзела і галоўнай – фінальнай фразы ўсяго твора: «Яна не здолела зразумець ніводнага з двух мужчын, якіх кахала, і вось зараз страціла абодвух». Затым пацяклі гадзіны працы над кнігай, за столікам для рукадзелля, на павучых ножках, якія чаргуюцца з гадзінамі, праведзенымі ў бібліятэцы. Мітчэл пісала, працуючы то над адной, то над іншай часткамі, без прывязкі да іх паслядоўнасці ў рамане. Скончыўшы працу над кіраўніком, яна ўкладвала яе ў вялізны канверт са шчыльнай манільскай паперы і ўкладвала канверты адзін на аднаго ў чарку, на падлозе каля свайго стала. Так паступова, у гасцінай утварылася стос з аддрукаваных Маргарэт старонак. У канцы 1927 гады, ступня канвертаў вырасла амаль у стол вышынёй, а да канца 1928 гады на грудзе з канвертаў можна было суцэль камфортна, нібы на кушэтцы, размясціцца госцю хаты. У наступстве, Маргарэт Мітчэл прызнавалася ў адным са сваіх лістоў пісьменніку С. Янгу, што кожны раздзел свайго рамана яна перапісвала па дзесяць-дванаццаць разоў, пасля чаго адкладала яе на месяц, каб зірнуць на напісанае свежым поглядам і яшчэ раз выправіць тое, што здавалася няўдалым. «Я імкнулася да максімальнай прастаты», пісала яна, — «прастаце выказвання думак, прастаце кампазіцыі і стылю».
Паступова, большасць знаёмых Мітчэл сталі ставіцца да яе працы над раманам, як да мілага дзівацтва. Толькі нешматлікія блізкія і сябры, ведаючы вастрыню і яснасць розуму Маргарэт і, памятаючы аб апублікаваных ёю ўсяго за тры гады працы ў «Атланта Джорнэл Мэгэзін» 139 нарысах і 45 нататках, верылі ў тое, што яна здольная на нешта выбітнае.
Да канца 1929 гады, па ўласным сцвярджэнні Мітчэл: «кніга была, у асноўным, завершана». Аднак, “галоўным чынам” азначала тое, што ў кнізе ўсё яшчэ не хапала першага раздзела, а астатнія раздзелы былі ў нездавальняючым стане, які заключаўся часам у наяўнасць дзвюх ці трох версій развіцця падзей. Яшчэ тры гады спатрэбіцца, для таго, каб раман змаглі ўбачыць у рэдакцыі выдавецкай кампаніі «Макмілан». Там жа, у выдавецтве, было знойдзена і імя для галоўнай гераіні. Але…! Але, толькі ў снежні 1935 года Маргарэт Мітчэл паставіла кропку ў канчатковай — шасцідзесятай (60. !!!) рэдакцыі першага раздзела рамана і вызначылася з канчатковай назвай свайго твора. Яна перабрала шмат варыянтаў. Сярод іх былі – “Раман пра старога Поўдня!” (“The Novel of the Old South”), “Заўтра будзе іншы дзень” (“Tomorrow is Another Day”) – назва, прапанаваная бацькам пісьменніцы Юджынам Мітчэлам, і стала заключнай фразай у рамане, «Не ў нашых зорках» («Not in our Stars»), «Заўтра і заўтра»(«Tomorrow and Tomorrow»). І, нарэшце, гартаючы паэтычную складанку, Мітчэл натыкнулася на верш Гарацыя ў перакладанні Эрнста Доўсан, адзін з радкоў якога, як ёй здалося, найлепшым чынам магла б адлюстраваць змест яе кнігі: “I have forgotten much, Cynara! gone with the wind, Flung roses, roses riotously with the throng” («Я шмат чаго забыўся, Сінара! Панесены ветрам, згубіўся ў натоўпе водар гэтых руж.»). Фраза “gone with the wind” – “Вынесеныя ветрам” выдатна гучала на фанетычным узроўні, і запаміналася дзякуючы сваёй вобразнасці. У гэтай фразе, якая стала назвай рамана, адчувалася подых ветру, шолах апалага лісця, гнанага ветрам па зямлі, і ўсе гэтыя выявы стваралі адчуванне нуды, пачуццё горкай і непазбежнай страты без якой немагчыма ніякі рух наперад.
Гісторыя прыгажуні паўднёўкі, якая змагаецца за асабістае шчасце і дабрабыт ва ўмовах гібелі свету, які яе выгадаваў і выхаваў, захапіла амерыканцаў. Раман Мітчэл патрапіў на добрую глебу — чытачоў якія перажылі эканамічны крызіс і дэпрэсію. За першы год пасля выхаду рамана было прададзена 1 мільён 176 тысяч экземпляраў. У 1937 годзе за «Панесеных ветрам» Маргарэт Мітчэл атрымала прэстыжную Пулітцэраўскую прэмію ў галіне літаратуры. У 1939 годзе ў Атланце адбылася прэм’ера фільма «Панесеныя ветрам» Дэвіда О. Селзніка. У Расіі раман Маргарэт Мітчэл з’явіўся ў канцы васьмідзесятых гадоў ХХ стагоддзя. Для большасці нашых суграмадзян, чыё знаёмства з раманам ужо адбылося, менавіта фільм, а не друкаваная ці аўдыёкніжка рамана «Панесеныя ветрам» адкрыла аўтара. Менавіта фільм і цудоўная плеяда акцёраў занятых у ім сталі ўвасабленнем кнігі Маргарэт Мітчэл. Ці наўрад якія глядзелі кінафільм ведаюць, што Мітчэл адмовілася ад працы над сцэнарам да фільма і ад удзелу ў падборы акцёраў. Мала каму вядома і тое, што сцэнар пісаўся і перапісваўся многімі людзьмі, перш чым не патрапіў у рукі Сіднэю Ховарду. Але, згадка пра кіно неабходна для таго, каб упэўнена сказаць, што ўсе знаёмыя з фільмам толькі ў самай аддаленай меры могуць лічыць сябе знаёмымі з творчасцю Мітчэл і яе раманам «Панесеныя ветрам»! Але ўсе яны і тыя, хто не глядзеў кінафільм і не чытаў яшчэ раман Маргарэт Мітчэл зараз маюць выдатную магчымасць пачуць пяцьсот тысяч слоў (!!!), напісаных амерыканскай хатняй гаспадыняй з Атланты і прачытаных народным артыстам Расіі Аляксандрам Клюквіным.
«Выдавецкі дом САЮЗ» і Выдавецтва «Пакідышаў і сыны» прадстаўляюць аўдыёкніжку па рамане Маргарэт Мітчэл «Панесеныя ветрам».
Раман «Вынесеныя ветрам» адзін з лепшых узораў амерыканскай прозы, якія праўдзіва і дакладна адлюстроўваюць падзеі грамадзянскай вайны 1861-1865 гадоў і перыяд Рэканструкцыі ў ЗША. У цэнтры рамана – чароўны жаночы вобраз галоўнай гераіні – Скарлет О’Хара. Зеленавокая прыгажуня і ірландскімі каранямі, капрызная і наравістая, але, разам з тым, моцная і адчайная, гатовая знайсці выйсце з любой сітуацыі, не зламаная ні любоўнымі няўдачамі, ні смерцю бацькоў, ні жахамі вайны. Мітчэл надарыла сваю гераіню вельмі цікавым і загадкавым характарам: рашучым, буяным і непрадказальным. Скарлет нарадзілася ў шчаслівай арыстакратычнай сям’і плантатара Джэралда О’Хара. Яна вырасла ў раскошы і пяшчоце на рабаўладальніцкай Поўдні Амерыкі, у маёнтак яе бацькі-ірландца Тара, акружаная клопатам і каханнем бацькоў, рэўнасцю і зайздрасцю сясцёр, каханнем і надзеяй трапяткіх поглядаў усіх суседскіх атожылкаў мужчынскага полу. Цалкам заканамерна, што Скарлет ператварылася ў ганарлівую і наравістую асобу. Напярэдадні вайны з дэмакратычнымі штатамі Поўначы, на балі ў суседзяў у маёнтку «12 Дубоў», Скарлет усведамляе, што беззваротна закахана ў сына гаспадара дома — Эшлі Вілкса. Яна дапусціла першую ў сваім жыцці памылку, якая здзяйсняецца занадта шматлікімі дзяўчынамі ў яе веку, прыняла сваё гарачае жаданне кахаць за сапраўднае каханне! Аднак, яе выбраннік не падзяліў яе пачуццяў, не паддаўся яе чарам. Чаму? Здзіўляецца Скарлет. У чым прычына таго, што яна не атрымала жаданае? У Эшлі Вілкса ўжо ёсць выбранніца. Але чаму не яна, Скарлет становіцца жонкай Эшлі? Вайна, каханне, здрада і мінімум апісання батальных сцэн, пры яркім рэалізме апавядання, уласцівым лепшым узорам гістарычнай прозы, але з прыкметамі авантурнага рамана, сацыяльна-псіхалагічнай прозы, меладрамы і эпапеі вось што чакае слухача. Гісторыя галоўнай гераіні зачаруе слухача сваёй няўрымслівай, неўтаймаванай энергіяй, гарачым каханнем да жыцця ва ўсіх яго праявах. Яе няўпэўненыя крокі, памылкі, страты і здабыцці, падзенні і ўзлёты, любоў і нянавісць, багацце і беднасць матэрыяльная і духоўная не пакінуць абыякавымі нікога.
Cooperative publishing society
Выконвае: Аляксандр Клюквін
Cooperative publishing society
© пераклад Т. Азёрская (спадчыннікі); Т. Кудраўцава (спадчыннікі)
©&℗ ІП Вараб’ёў В.А.
©&℗ ВД САЮЗ
